Milan Milenković - Četvrti stalež - sastav

Milan Milenković - Četvrti stalež

Milan Milenković - Četvrti stalež

Vreme koje dolazi, obesmišljava sve razvijene oblike ljudske misli, od filosofije, do geopolitike; veokvne težnje "višeg" čoveka da u haos ljudskog življenja unese sistem, da ovlada tim haosom i usmerava ga u ma kom pravcu, da od darvinističke džungle napravi podnošljivo mesto za život, poražene su i polako se, od ozbiljnih nauka, pretvaraju u fine, za probrane umove upotrebljive, teorijske discipline, u jednu vrstu mentalne rekreacije, koja odbija da vidi da je vreme velikih sistema prošlo.

Život jeste slučaj i haos, strepnja i očaj, radost i nada, ali svakako nije sistem. Sistem je, u osnovi svojoj, volja da se ubije ono što je živo, što je nepredvidljivo, ono što pripada sudbini, a ne kauzalistici. Sistem je život onako ga umni ljudi hoće, a ne kakav on jeste. Sve, zapravo, proističe iz usrdne zablude svih mislećih ljudi, kako oni vole sebe da zovu, da je mišljenje izvor života, a ne obrnuto. Isto tako, svi mudroseri se slažu da je život predmet najoštrijeg mišljenja, ali on ide dalje i ne haje za teoretičare. Život je, dakle, prvo i poslednje; dva veka pošto je treći stalež, građanstvo, postavio život, aktom volje i snagom novca, na temelje kauzalistike i na načelima razuma, čitava građevina se raspada i sile haosa i slučaja uveliko probijaju ponovo upravo u dane našeg življenja.

Za ne mnogo godina od danas, glavnu reč će voditi Četvrti stalež, čiji obrisi se već vide na horizontu istorije. Ako su prva dva staleža (plemstvo i sveštenstvo) bili nosioci visokih simbola ljudskog postojanja (čovek kao vojnik i čovek kao čisti duh), a Treći stalež je, u stvari, bio protivstalež, pobuna protiv svakog simboličnog života, protiv života koji ima rang i zadatak, pobuna, dakle, protiv simbola plemstva i sveštenstva, Četvrti stalež, koji se već uveliko odgaja po neboderima i metropolama, biće pobuna ne protiv ovog, ili onog simbola, nego protiv simboličkog života uopšte.

Četvrti stalež je, u biti svojoj, gomila, rulja, koja ustaje protiv svega što nije džungla i što ima smer i cilj. To su slučajni ljudi, ljudi trenutka i dnevnih raspoloženja i neposredni su i nužni proizvod građanskog društva, odnosno neurotične potrebe da se čovek demokratije učini odanim i lako kontrolisanim podanikom. Poteba za poslušništvom i podaništvom demokratskog društva, potreba za superkontrolom, stvarala je, kao poželjan društveni tip, mediokriteta i oportunistu.

Što narod kaže, ko ga tera, taj ga i pretera, pa se zloupotreba psihologije i masovnih medija, otrgla kontroli. Za potrebe podaništva, proizvođen je sve gori, sve isprazniji tip građanina, koji se lako mogao kontrolisati i čijim se emocijama i raspoloženjima moglo upravljati. Stvar se, međutim, otrgla kontroli; na kraju je dobijen do te mere prazan preovlađujući društveni tip, toliko veštački zaglupljena jedinka, da se ona više ne može ni kontrolisati. Masovna psihologija, koja je vešto i umešno, tokom mnogih decenija, proizvodila roba demokratije i potrošača, doživela je poraz usled banalne stvari: opšteg opadanja ekonomije i privrede u evroatlantskim razmerama.

Nekada fine, filigranske tehnike manipulacije, opale su do nivoa stvaranja uslovnog refleksa; moderan podanik je doteran dotle da se golom hranom, ili sve manje dostupnim radnim mestom, uslovljava poslušnost sistemu. Za onoga ko ume da vidi, regresija je očigledna. Time se moderan čovek, pre svega čovek Zapada, dovodi u položaj onog Pavlovljevog psa, što vodi njegovom daljem poživotinjenju. Svaka simbolika, čak i ona veoma rudimentarna, potrošačka, gubi smisao u svetu u kome se odvija biološka, darvinsitička borba za hleb.

Sve se ovo, u istoriji, dogodilo više puta i nije ništa novo, izuzev što su tehnika i tehnologija dale drugu boju i dubinu događajima. Vreme u kome živimo, analogno je vremenu 18-te dinastije u Egiptu (od 1580-te do 1350-te pne.), vremenu kad je Tutmes Treći postao Cezar svoje epohe, odnsono vremenu od Sule i Marija, do Cezara i njegovih naslednika u Rimu u Rimu (100-ta pne. do 100 ne.), ili dobu "Sabljaške", Makedonske dinastije u Vizantiji, odnosno dobu njihovog Cezara, Vasilija Drugog. Anlogne su i epohe u Kini, (negde od 200-te godine pne. do 50-te godine ne. ), gde su kuća Van Džong i Han dinastija davale kineske Cezare.

U političkoj teoriji, vreme u koje smo ušli se i naziva "Cezarizmom", odnosno vremenom u kome diktatura krvi i volje za moći, slama sile novca. Ova epoha znači i unutrašnje slamanje i raspad nacija i njihovo pretvaranje u stanovništvo, odnosno Četvrti stalež, odnsono rulju, koja od života očekuje samo još hleba i igara.

Te mase, oslobođene svake simbolike i vraćena na čisto biološke pozicije, oslobođene čak i kulture (jer sa nestankom nacija nestaju i njihove eminentno nacionalne tvorevine-kulture), stapaju se u imperije, koje dobijaju primitivno-despotski karakter. Vladajući slojevi se pretvaraju u kaste, odnosno okamenjuje se društvena podela i prestaje svaka društvena prohodnost. S vremena na vreme, pojavljuju se slučajni, talentovani ljudi, koji, nakratko, uspevaju da se popnu na vlast, ali brzo i odlaze s nje (u Rimu je, u 2. veku, promenjeno 60 careva za manje od sto godina).

Kultura, ili ono što je od nje ostalo, postaće, za samo vek od danas, posed beskrajno malog broja rafiniranih duhova, koji će se kreteti u moru debilizovanih stanovnika. Oni će biti „savremenici", u smislu epohe, a ne bukvalno, Petronija Arbitra, koji je glavom platio što se nije uklopio u „u se, na se i poda se" Rim svoga doba.

Za nepuna dva veka od danas, nekad moćno, zapadnjačko telo, osetiće sebe kao grob i počeće moderni, zapadni stoicizam, neka vrsta religije, koja će nastati usled rezignacije i fine odvratnosti prema besimboličnom životu, religije koja će iz poslednjih ostataka rafiniranih slojeva, prodreti u mase. Oko 2300-te godine, zapadna civilizacija će biti okončana i implodiraće, jer više ni gola sila, ni diktatura, neće biti dovoljne da, u odsustvu simbolike, drže na okupu državni organizam. Evropom će, ponovo, posle hiljadu i po godina života na visokom stepenu civilizacije, lutati male skupine nomadskih ratnika.

Mi, danas, živimo u doba kad ne samo novac, već i visoka tehnologija, biju svoje poslednje bitke. Za pedesetak godina, a najviše za vek od danas, i sama struja će postati privilegija, a kompjuteri i informatičko doba postaće samo bajkovito sećanje, baš kao što su za Egipćane, posle Tutmesa Trećeg, sva kulturna dobra Egipta (uključujući i piramide), koja su bila grandiozna, postati besmislena i nejasna. Kad se uruši čovek, uruše se i sve njegove tvorevine. Posle Cezara, rimske kulture više nema, kao ni posle Vasilija Drugog u Vizantiji. Ono što ostaje, kao privid kulture, jeste prežvakavanje jedne iste misaone sadržine prethodnih epoha, koja tim premetanjem ne postaje dublja, već samo dosadnija.

Srećom, ova slika sveta, slika propasti velike zapadne civilizacije, nije slika propasti Srbije. Ta propast, kao ni današnja kulturna i tehnološka dobra Zapada, ne spadaju u unutrašnji razvoj Srbije i Srba. Naš unutrašnji razvoj je zastao, negde, oko 1830-te, kad je zapadni politički oblik prodro u feudalnu Srbiju i presekao autentične tvorevine našeg naroda. Mi smo, kao i svi Sloveni, još uvek „prednarod", odnosno narod koji još nije doživeo svoj kulturni polet i autentični razvoj.
Tek iza 2200-te godine, Sloveni će doživeti svoju Gotiku, odnosno buđenje slovenske civilizacije, civilizacije koja će biti oslobođena pritiska tuđih kulturnih modela (vizantijskog, turskog i zapadnjačkog) i koja će, umesto da bude oblikovana od drugih, sama oblikovati neku novu Evropu i Aziju. Rodiće se jedno novo hrišćanstvo, o kome mi, danas, nikakvu zamisao ne možemo imati i na čijem temelju će se roditi jedna nova, samosvojna i veličanstvena civilizacija.

Nama, danas, promiče, jer živimo u doba hladnog žara gradske religioznosti, da se na metafizici, odnosno na proosećanoj, a ne ukočenoj, gradskoj veri, dižu sve tvorevine ljudskog duha, od kulture i umetnosti, do matematike i tehnologije. Kad se domisli vera, domišljava se i tehnologija. Poslednji veliki naučnici epohe bili su Ajnštajn i Tesla, a ni oni nisu Zapadnjaci, već ljudi Istoka, na kome živa vera još nije domišljena do kraja.

Zapad danas uveliko pati od nedostatka metafizike i smešna je, barem za poznavaoca, ideja da će tehnologija nastaviti da se razvija u uslovima opadanja duha. Ostaje nešto drugo, pa i to ne za mnogo vremena, a to je tehnološko iskustvo, odnsono znanje da se već davno pronađenim tehnologijama da drugačija i savršenija primena. Novih principa nema, novi pogoni su se preselili u daleku budućnost, koja za Zapad neće ni doći, a misao o društvu je ispoštena do nivoa potpune kreativne impotencije.

Za nas je važno samo jedno: na vreme otplivati na bezbednu udaljenost od broda koji tone, da nas vir potonuća ne povuče sa sobom. Naše je da gledamo da, u tom otplivavanju, ne dozvolimo da, kao mnogo puta do sada, nama gospodari slučaj, već da plivamo organizovano, sa ciljem i smislom.

Istina, takva jedna organizacija ni ne liči na Srbe, ali je nužno makar pokušati, pogotovu u vreme kad ans remoker evroatlantske marionetske vlasti, vuče u smeru potonuća. Ovde se uopšte ne radi o političkim pitanjima, o birkanju ove, ili one budućnosti, već je pitanje golog biološkog preživljavanja. Ili ćemo naći snage da se odupremo i raskinemo ovu nekrofilsku ljubav sa Zapadom, ili ćemo propasti. Trećeg nema.

________________________________

Četvrti stalež

Osamdesetih godina 18. vijeka francuska je ušla u duboku krizu. Razvoj proizvodnih snaga došao je u direkni sukob sa apsolutističko-feudalnim poretkom. Manufaktura je pretvorena u industriju, brodarstvo raspolaže cijelim flotama. Banke se množe i snaže, kapital se grupiše u akcionarska društva. Filozofi, književnici svojim shvatanjima o jednakosti, slobodi, bratstvu, naciji, religiji, humanizmu, podržavali su postojeći režim, a u narod je sve dublje prodirala misao o jednakosti ljudi.

Buržoazija je raspolagala najvećim djelom francuskog bogatstva ali nije imala političku vlast koju je imalo privilegovano plemstvo i sveštenstvo. Glavni protivnik režima bila je buržoazija, ali i neki slojevi privilegovanih staleža (plemstvo i stanovništvo). Kralj je bio apsolutni vladar, ali je njegov uticaj na vlast u zemlji bio ograničen. I pored privrednog prosperiteta bile su potrebne korijenite reforme, prije svega oporezovati plemstvo i sveštenstvo. Reforme se ne sprovode što izaziva demonstracije, bune, nemire.

Ministar finansija Neker trazi od kralja "saziv državnih staleža" u kojem ce treći stalež imati isti broj poslanika kao predhodna dva (plemstvo i sveštenstvo). Kralj prihvata zahtjev i 1789. godine objavljeno je sazivanje državnih staleža i način izbora predstavnika za njih.

U vreme kada je Engleska doživljavala industrijsku revoluciju, Francuska je bila pretežno agrarna zemlja. Od oko 25 miliona stanovnika samo dva miliona nisu pripadala seljaštvu. Francuska je u drugoj polovnin 18. veka bila feudalno-apsolutictička država. Postojanje feudalnih prava na zemlju sputavalo je razvoj zemljoradnje i industrije. Društvo se u Francuskoj delilo u tri staleža: sveštenstvo, plemstvo i treći stalež.

Sveštenstvo je imalo veliki uticaj u društvu i ubiralo je znatne prihode sa crkvenih imanja, ali nije bilo jedinstveno po sastavu i poreklu. Privilegovani položaj uživalo je više sveštenstvo - plemičkog porekla, dok je niže sveštenstvo imalo skromne prihode, pa je po položaju bilo bliže pripadnicima trećeg staleža nego višem sveštenstvu.

Plemstvo je bilo drugi privilegovani stalež u Francuskoj i sa sveštenstvom je činilo aristokratski deo francuskog društva. Ekonomski položaj plemstva obezbeđivali su feudaleni zemljišni posedi. Aristokratski deo društva ubirao je prihode i od brojnih državnih službi i penzija koje je kralj delio sveštenstvu i plemstvu kao vladajućim staležima. Niže plemstvo je, po svom ekonomskom položaju i ugledu u društvu, bilo znatno ispod visokog plemstva, ali je i ono ljubomorno čuvalo svoja feudalna prava.

Neprivilegovani deo francuskog društva pripadao je trećem staležu, koji je po socijalnom sastva bio veoma raznorodan. Najbrojniju kategoriju trećeg staleža činili su seljaci. Iako nisu bili formalno vezani za zemljoposed svojih gospodara - plemića i sveštenika, oni su bili opterećeni brojinm feudalnim dažbinama. Crkvi su davali desetinu prizvoda, a državi brojne poreze. Nezadovoljstvo seljaka je bilo opšte i oni su zeleli ukidanje feudalnih odnosa kako bi postali vlasnici zemlje koju su obrađivali.

Trećem staležu je pripadalo i gradsko stanovništvo, osim plemstva i sveštenstva, tu se ubrajala i buržoazija koja se delila na: krupnu - bankare, krupne trgovce, vlasnike manufaktura i zakupce poreza, srednju - srednje trgovce, bogate zanatlije, i sitnu - zanatlije i sitne trgovce. Poseban sloj buržoazije je inteligencija iz redova trećeg staleža: književnici, naučnici, umetnici, kao i sitni i srednji službenici, lekari, nastavnici, advokati i drugi.

U Versaju su se, 05.05.1789. godine sastali državni staleži. Kralj ukida svoju odluku da treći stalež bude dvostruko zastupljen u raspravi glasanju sa ostala dva staleža. Predstavnici trećeg staleža su bili nadglasali i 17.06.1789. godine proglasili su se narodnom skupštinom, a 09.07.1789. godine ustavnom skupštinom. Kralj oružanom silom pokušava da sruši skupštinu i ministra Nekera. Na ovu vjest diže se narod Pariza i 14.07.1789. godine zauzima Bastilju. Padom Bastilje širi se revolucionarni pokret po cijeloj Francuskoj. Buržoazija pokušava zavesti red uplašena akcijom naroda (četvrti stalez). To joj uspjeva donošenjem zakona o ukidanju feudalnih dažbina, i zakona "deklaracija po pravima čovjeka i građajanina" (26.08.1789. godine) kojim su sloboda, jednakost i vlasništvo proglašeni neotuđivim pravom čovjeka.

06.10.1789. godine narod je primorao kralja da prizna izglasane članove ustava i deklaraciju o pravima čovjeka i građana. Dvije nedelje iza toga narodna skupština se seli iz Verseja u Pariz.

U narodnoj skupštini jača uticaj ljevice "jakobinski klub" sa Maksimilijanom Robespjerom na čelu.

U međuvremenu narodna skupštiana je stvarala i stvorila buržoasku državu. Francuska je postala ustavna buržoaska monarhija. Luj 16. (Kralj) staje na stranu kontra revolucije i pokušava stranom intervencijom srušiti revoluciju u Francuskoj. Izdao je proglas kojim je osudio djelo narodne skupštine i pozvao u pomoć svoje pristalice. Ustavotvorna skupština prestala je sa radom 30.09.1789. godine. Po njenoj odluci nijedan njen član se nije mogao kandidovati za zakonodavnu skupštinu. Zakonodavna skupština se okupila 01.10.1791. godine ljevica, desnica i dvor su željeli rat (Pruska i Austrija), protiv rata su bili poslanici na celu sa Robespjerom. Na prijedlog kralja skupština je objavila rat Austriji, Francuska se užurbano spremila za rat. 22.04. preduzima ofanzivu u Belgiji, ofanziva se zbog izdaje, (Marija Antoneta - kraljica) generala, nediscipline, kukavičluka završila neuspjehom. To je dovelo do sukoba Žirandinaca i kralja. Kralj smjenjuje ministre i stavlja svoj veto na odluke Žirandinaca.

20.06. protiv odluke kralja pobunio se narod u Parizu. Za to vrijeme na granici Francuske gomilaju se snage Austrije i Pruske.

Skupština je 11.07.1792. godine proglasila otadžbinu u opsnosti. Sve narodne garde i dobrovoljci pozvani su pod oružje. 25.07.1792. godine Robespjer trazi suspenziju kralja i saziv nacionalnog Konventa. 25.07.1792. u Pariz stiže 600 marsejaca, sa novom borbenom pjesmom, po njima je dobila ime marseljeza.

U uvgustu 1792 godine u Parizu ponovo dolazi do narodnog ustanka (kralj je zbačen, zatvoren, kasnije pogubljen 21.01.1793.). Na čelo ustanka stavljaju se Robespjer i Z. Mora obrazuju revolucionarnu opštinu parisku komunu. Na insistiranje Komune skupština ukida Zakon o aktivnim i pasivnim građanima. Potučeni su ne samo visoka buržoazija nego i Žirandinci. Ovaj period do 21.09.1792. godine je ispunjen borbom izmedju Rojalista (odanih kralju) izuzev u Parizu gdje je pobjedila Jakobinska ljevica.

U skupštini dolazi do politickih borbi izmedju Žirandinaca i Jakobinaca. Pocetkom 1793. godine loša politička i vojna situacija zadaju Žirardincima težak udarac. Jakubinski prvaci Robespjer i Mora dižu narod na oružje 31.05.1793. godine nameću skupštini (Konventu) svoje zahtjeve. Iz skupštine su isključeni svi poslanici Žirandinci. Odbranbeni komitet konventa pretvaraju u Odbor javnog spasa.

Jakobinski konvent postaje pravi predstavnik širokih masa. Ukida feudalno pravo, seljak postaje vlasnik zemlje. Novim Ustavom od 24.06.1793 godine proklamovan je princip narodnog suvereniteta, opšteg prava glasa, jednakosti građana, prava na rad i obrazovanje, slobode štampe i nepovredivosti privatnog vlasništva.

Odbor javnog spasa na čelu sa Robespjerom postaje centralna institucija države kojoj su podređene sve ostale ustanove. Glas o izdajničkoj predaji Tulona zapalio je Parižane, ogorčene na monarhiste koji nadiranjem neprijatelja počinju da dižu glave. Narod traži da se na teror kontrarevolucionara odgovori terorom revolucije. 17.09.1793. godine izglasan je Zakon o sumnjivim licima, čije su odredbe bile prijetnja svima koji su smetali Vladi, među krivim padali su i nedužni. Rezultat Odbora nacionalnog spasa bili su vidljivi 1794 godine spasavanjem Francuske od brojnih neprijatelja. Poslije više mjera koje su spasile Revoluciju nedostatak namirnica dovodi do krupnih nesuglasica među Jakobnicima. Sve neistomišljenike Odbor javnog spasa uz podršku Konvekta uklanja pogubljenjem, "mačem terora". Glavna ličnost je bio Robespjer, vjerovao je da svojim ispravnim stavom, vladati narodom, i da ce terorom iskorijeniti zlo i stvoriti carstvo dobra. Ovim stavom Robespjer je sebi stvorio opoziciju i u Odboru javnog spasa, Skupštini (Konventu), jakobinskom klubu.

Na sjednici Konventa 26.07.1794. godine Robespjer je bio u manjini, a 27.07.1794. godine je uhapšen sa najbližim saradnicima.

Komuna je digla ustanak protiv Konventa, oslobodila uhapšene. Robespjer je bio neodlučan da se stavi na čelo pobune, što je dalo vremena Konventu da mobiliše reakcione snage i 28.07.1794. godine ubiju Robespjera. Tako je pala jakobinska diktatura.

Ovakvo stanje u Francuskoj odražavalo se na rasploženje i shvatanje tadašnjeg francuskog društva. Sav obrazovani svet Francuske pred Revoluciju protivio se svemu što je sputavalo čoveciju misao i akciju. Oformila se ideologija jednog društva koje je osetilo da ima dovoljno snage da se bori za napredak. Istupajući protiv starog shvatanja i zaostalog uređenja, pobornici novih ideja izvršili su duhovnu revoluciju i tako pripremili masu za borbu protiv apsolutizma i feudalizma. Pobornici novog pravca u filozofiji - racionalisti - snažno su pokrenuli misao koju preko enciklopedista i drugih snažnih ličnosti u oblasti nauke i umetnosti rađa u Evropi sjajno doba francuske prosvećenosti. Od tih velikih ideologa najznačajniji su: Monteskje, Volter i Ruso. Najstariji među ideolozima bio je Monteskije (1689 - 1755.) porijeklom iz aristokratske porodice. Kao istaknuti pisac i pravnik kritikuje poredak u Francuskoj. U svom glavnom dijelu "Duh zakona" daje prijedlog novog uređenja Francuske. Po njemu najbolje državno uređenje je ustavna monarhija engleskog tipa. Zakonodavnu vlast treba da ima narodna skupština, a izvršnu vlast vladar. Njegove ideje naišle su na odobravanje organizacije vlast za vrijeme francuske revolucije. On predlaže striktnu podjelu vlasti prema njenim funkcijama na zakonodavnu izvršnu i sudsku. Na javno mijenje uticao je i Volter (1694 - 1778). Bio je plodan pisac i dobar poznavalac filozofije, književnosti i istorije.

Ukinut je feudalizam i uspostavljen kapitalizam u Francuskoj. Bitno je uticala na razvoj kapitalističkih odnosa u cijeloj Evropi.

Milan Milenković - Apokalipsa u četiri tačke

Milan Milenković - Avet okupacije i prikaza kolaboracije

Milan Milenković - Bogomoljci ponovo jašu

Milan Milenković - Cigla

Milan Milenković - Četvrti stalež

Milan Milenković - Cvrkutani

Milan Milenković - Dan kao i svaki drugi

Milan Milenković - Dogodiće se juče

Milan Milenković - Dogodilo se sutra

Milan Milenković - Državotvornost na srpski način

Milan Milenković - Duševne osnove izdaje