Književnost - Uticaj narodne na umetničku književnost

Vidniji uticaj narodne na umetničku književnost zapaža se još u XV veku, naročito u periodu renesanse, pa traje, sa manjom ili većom snagom, sve do naših dana. Bogata svojim oblicima, sadržajno puna motiva i realnog života, narodna književnost je kroz vekove davala životvorne sokove umetničkoj književnosti naših naroda.

Već u samom početku renesansne književnosti, kod prvih pesnika trubadura, opažaju se vidni elementi narodne lirske pesme. Tako trubadurski pesnik Džore Držić, koji je bio pučanin po poreklu i bliži narodnoj književnosti, pod uticajem te književnosti uzima narodni osmerac i šesterac. Stihovi: Devojka je podranila, ružicu je brala, s bosiljkom ju razbirala, trudna je zaspala - jasno pokazuju tragove narodne lirske pesme.

Jedan deo ovog narodnog blaga isprepletao se sa umetničkom reči stvaralaca na Hvaru. Taj se uticaj ne ogleda samo u tome što su se kulturni ljudi sa Hvara interesovali za Narodnu književnost i beležili je, već i u tome što im je ona često bila izvor motiva u njihovom književnom radu. Robinja, drama hvarskog pesničara Hanibala Lucića, napisana je pod uticajem motiva iz narodnih pesama.

U XVIII veku, u delima Andrije Kačića Miošića, siromašnog pevača koji se skitao sa guslama od Skadra do Zadra, toliko je vidan duh narodne epike, da su mnogi odlomci iz njegova Razgovora... sišli u narod i bili prihvaćeni kao narodna pesma. Satir... Matije Reljkovića, takođe iz XVIII veka, napisan je u popularnom stihu narodne deseteračke pesme.

Devetnaesti vek je ovo skriveno blago izneo na svetlost dana. Ljubav prema narodnoj pesmi i priči tada se pretvorila u opšti kult, i čitava naša romantičarska književnost je pod njegovim uticajem. U epskoj poeziji je živela sva naša prošlost, mučna, krvava, ali svetla po svojoj moralnoj veličini. U njoj je prikazan jedan svet od časti, poštenja, plemenitosti, iskrenosti i junaštva. Lirska pesma je osvetlila našeg čoveka sa druge strane, slikajući prvenstveno njegove intimne misli i doživljaje. Zato je naša narodna književnost u XIX veku postala prava pesnička škola kroz koju je prošao čitav niz mladih pisaca uzimajući iz nje motive, stil, stih i jezik.

Njegošev Gorski vijenac, jedno od najdragocenijih nasleđa iz naše kulturne prošlosti, sadržajno, a donekle i formalno, počiva na narodnoj junačkoj pesmi. Kliktava poezija Branka Radičevića, od koga u stvari i počinje srpska umetnička lirika, dobrim delom je zasnovana na elementima lirskih i epskih pesama našeg naroda.

U doba kada se stvarala nacionalna hrvatska književnost, koja je u početku sva bila u podražavanju klasičnih uzora, ilirski pesnik i kritičar Stanko Vraz ukazivao je mladim hrvatskim piscima na potrebu izučavanja narodne pesme i isticao njenu vrednost. Doći će vreme, pisao je on, gde se i kod nas narodne pesme bolje cenile i gledale budu, pa to neće bez upliva na našu izobraženu poeziju ostati, a onda će se i moj glas jače čuti i bolje uvažavati. Pod njegovim uticajem Ivan Mažuranić se oslobađa stranih uticaja i, ugledajući se na narodnu književnost, on stvara svoje veliko delo. Mnogi naši pisci su, kad više kad manje, oplemenjivali svoj umetnički izraz na izvorima narodne umetnosti. Đura Jakšić i Jovan Jovanović-Zmaj su često pisali pod uticajem narodne poezije. Romantičarski pesnik Laza Kostić napisao je dramu Maksim Crnojević prema motivima iz narodne pesme Ženidba Maksima Crnojevića. Pripovedački rad Stjepana Mitrova Ljubiše u suštini je umetnička obrada motiva iz narodne književnosti.

Na prelazu iz XIX u XX vek, i u prvim decenijama XX veka, kad su kod naših naroda ponovo oživele oslobodilačke težnje, interesovanje za narodnu književnost se opet pojačalo. Hrvatski pesnik Nazor piše mnoge pesme inspirišući se bližom i daljom prošlošću narodnog života. Aleksa Šantić oživljuje kosovske junake kao uzor svojim savremenicima u ondašnjim oslobodilačkim bojevima. Ivo Vojnović, pisac Dubrovačke trilogije, umetnički je obradio tragediju Majke Jugovića. Branislav Nušić, naš najpopularniji komediograf, napisao je dramu Knez od Semberije prema pesmi Filipa Višnjića Knez Ivan Knežević. Baladu Hasanaginica dramatizuju Aleksa Šantić i Milan Ogrizović. Dragoljub Filipović u zbirci pesama Kosovski božuri vaskrsava ličnosti iz naše junačke poezije. Srpski pesnik Milan Rakić inspiriše se tragičnim događajima sa Kosova i svoja osećanja umetnički uobličava u zbirci divnih pesama na Kosovu.

Misao da se prava nacionalna kultura ne može da stvara bez sigurnih temelja izraženih u narodnoj književnosti, najbolje potvrđuje primer makedonskog naroda. Zbog posebnih socijalnih i političkih uslova, makedonski narod dugo nije imao mogućnosti za stvaranje svoje umetničke književnosti. A kad su u XX veku stvoreni povoljniji društveni uslovi, makedonski pisci su pošli od narodne književnosti, uzimajući od nje ne samo jezik već i stih i stil. Ovaj uticaj je naročito bio vidan u delu Koste Racina, osnivača makedonske umetničke poezije.

Evropska i srpska književnost u prvim decenijama 20-tog veka

Jean Paul Sartre - Šta je književnost

Književnost - Alegorija

Književnost - Barok u hrvatskoj književnosti

Književnost - Drama apsurda

Književnost - Epika

Književnost - Epska narodna poezija i podela

Književnost - Homersko pitanje

Književnost - Humanizam i renesansa

Književnost - Književni rad kod Hrvata

Književnost - Književni rad kod Makedonaca

Književnost - Lirska narodna poezija

Književnost - Moderna u evropskoj književnosti

Književnost - Narodne pesme iz narodnooslobodilačke borbe

Književnost - Narodne pripovetke - podela

Književnost - O našim najranijim narodnim pevačima

Književnost od renesanse do racionalizma

Književnost - Slovenačka književnost u srednjem veku

Književnost - Srpska srednjovekovna književnost

Književnost - Stilske figure - Figure dikcije

Književnost - Termin interpretacija

Književnost usmena

Književnost - Zapisivači i sakupljači narodne poezije

Književnost - Značenje termina simbolizam

Metodologija proučavanja književnosti

Proučavanje književnosti

Realizam u književnosti

Realizam u književnosti jugoslovenskih naroda

Realizam u književnosti kod Hrvata

Realizam u književnosti kod Slovenaca

Srpska srednjovekovna biografska književnost

Stara književnost

Struktura književnosti

Teorija književnosti - Skripta za ispit